Zgodnie z art. 152 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Zasadą przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego jest, że jest on udzielany w roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 k.p.). Wyjątkowo może on być udzielony w następnym roku kalendarzowym najpóźniej do dnia 30 września tego roku (art. 168 k.p.).
Stosownie do art. 163 k.p. urlopy wypoczynkowe powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Jeżeli pracodawca nie sporządza planu urlopów – co jest możliwe w sytuacji, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa albo zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę – wówczas pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.
W świetle powyższych regulacji wyrażam pogląd, że ustalenie terminu wykorzystania przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego następuje w planie urlopów lub porozumieniu i obejmuje zarówno urlop za dany rok kalendarzowy jak i urlop zaległy.
Ustalenie terminu urlopu wypoczynkowego w planie urlopów lub porozumieniu oznacza, że na pracowniku ciąży obowiązek wykorzystania, a na pracodawcy powinność udzielenia urlopu w zaplanowanym terminie. Pracownik ma jednak każdorazowo obowiązek uzyskania uprzedniej zgody pracodawcy na wykorzystanie urlopu w określonym terminie. Ustalenie terminu urlopu w planie urlopów lub w trybie indywidualnym nie jest równoznaczne z wyrażeniem takiej zgody przez pracodawcę. Do rozpoczęcia urlopu nie upoważnia pracownika samo złożenie wniosku o urlop, nawet w sytuacji, gdy z powodu nieobecności osób upoważnionych do jego udzielania nie miał on możliwości uprzedniego uzyskanie takiej zgody (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r., I PK 88/08, OSNP 2010, Nr 11–12, poz. 137). Zasada ta dotyczy również urlopu zaległego.
Obowiązek wykorzystania przez pracownika urlopu wypoczynkowego (zarówno zaległego jak i bieżącego) udzielonego mu przez pracodawcę, bez zgody pracownika, występuje w sytuacji wypowiedzenia umowy o pracę i w okresie tego wypowiedzenia. Z tym, że wymiar urlopu wypoczynkowego za dany rok ustala się w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w tym roku kalendarzowym (art. 1671 k.p.).
Niezależnie od powyższego orzecznictwo sądowe przyjmuje, powołując się na obowiązek udzielenia urlopu zaległego do określonej daty (30 września) oraz zważywszy, że niespełnienie powyższego obowiązku przez pracodawcę naraża go na sankcje, które może podjąć wobec niego Państwowa Inspekcja Pracy, pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w przepisie art. 168 k.p. Pracodawca zatem może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2003 r., I PKN 403/02, OSNP 2004, Nr 18, poz. 310; wyrok z dnia 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05 OSNP 2006, Nr 23-24, poz. 354).
Za przestrzeganie przepisów o udzielaniu urlopów wypoczynkowych odpowiada bowiem pracodawca. Nieudzielenie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny od 1 000 do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 2 k.p.).
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję